BODRUM

yoku? ba??na geldi?inde
Bodrum’u göreceksin
sanma ki sen
geldi?in gibi gideceksin
senden öncekiler de böyleydiler...
akillarini hep Bodrum’da b?rak?p gittiler...

Cevat ?akir KABAA?AÇLI

Bodrum sadece deniz, güne? ve renkli gecelerden ibaret de?ildir. Toplumlar?n binlerce y?l boyunca yerle?ik olarak ya?ad?klar? Bodrum, günümüzde gösterdi?inden daha zengin bir geçmi?e sahiptir. Birçok büyük uygarl???n ve tarihsel olay?n merkezinde ya da yak?n?nda rol almas? sebebiyle de tarih ara?t?rmalar?nda da hep özel bir yeri olmu?tur.

Bodrum hakk?ndaki tüm bilgileri tek bir kaynaktan edinmek ve özetleyerek aktarmak çok zordur. Ancak M.Ö.5.yy’da ya?am??, Halikarnas do?umlu ve ‘tarihin babas?’ olarak an?lan Heredot’dan günümüze kalan bilgiler geçmi?e ???k tutmaktad?r.

“Ba?ka yerde nur içinde yat?laca??na burada nur ya?an?r” diyen, Halikarnas Bal?kç?s? olarak bilinen Cevat ?akir Kabaa?açl?’y? anlamak için kelimeler yetersiz kal?r. Bodrum, ya?and?kça bir parçan?z haline gelmesiyle nam salm??t?r. Öyle ki, Homeros'un 'Ebedi mavilikler ülkesi' dedi?i Bodrum, önceki ad?yla Halikarnassos, tarih boyunca payla??lamayan ve u?runda hep mücadele edilen bir yer olmu?tur.

Do?u ve Bat? limanlar?n?n birle?mesinden meydana gelen yar?mada üzerinde yükselen kalesi ve k?y?lar?na dizilmi?, duvarlar?nda begonvillerin menevi?lendi?i bembeyaz evleri, kümbetleri, denize inen darac?k sokaklar?, nam? ülke d???na ç?km?? ah?ap yatlar? ve tersaneleriyle gözde bir beldedir.

"Türkiye'nin hiçbir tatil beldesi Bodrum kadar kadar farkl? ve s?ra d??? bir imaja sahip de?ildir. Herkes farkl? anlat?r Bodrum’u, herkesin Bodrum’u kendinedir. "Eskiden evler, sava? ve savunma için yüksek yamaçlara kondurulurdu. Bunlara ev de?il "kule" denirdi. Ama deniz özlemiyle, maviye imreni?ten ötürü yerlerinde duramayarak, çam kokan nal?nlar?yla, t?ng?r m?ng?r yoku? a?a?? se?irtmi?ler; iki koyun g?c?r g?c?r çak?llar? boyunca dizilmi?ler. Arkada kalanlar ayak uçlar?na kalkarak k?z karde?lerinin omuzlar? üzerinden denize bakakalm??lar. Kimi cesur evler de denize dal?p kay?k olmu?lar ve dalgalar üzerinde oynaya güle, karadaki p?s?r?k k?z karde?leriyle alay etmi?ler. ??te bundan dolay? kay?klarla evlerin, bir de mandalin bahçelerinin s?k? f?k? akrabal??? vard?r. Denizde gidip gelmekten usanan kay?klar ya ev ya da mandalin bahçesi olurlar." Mesela bu, Halikarnas Bal?kç?s?’n?n Bodrum’u… “Kasabal? insanlar, beyaz badanal? evler, dükkânlar, denizinin her hali, beyaz köpüklü dalgalar, sersemletici rüzgâr, körle?tiren parlak güne?, kale, tatilciler, deniz havlular?, has?r ?apkalar, s?cak, koylar, yeniden deniz, biraz daha rüzgar, güne?, dar sokaklar, pembe çiçekler, tekneler ve yine deniz...” Bunlar da ünlü romanc? Selim ?leri’nin Bodrum’unun olmazsa olmazlar?…

Halikarnas Bal?kç?s?’n?n ve onun Bodrum'a sevdaland?rd??? ayd?nlar?m?z?n Bodrum'u mesken tutup y?l?n büyük bölümünü ya da tümünü Bodrum’da geçiren sanatç? ve ayd?nlar?m?z?n da bu ünde büyük paylar? vard?r. Selim ?leri'nin, Vedat Türkali'nin ve daha nice yazar?m?z?n romanlar?, hikâyeleri vard?r Bodrum'da geçen. Mazhar-Fuat-Özkan nas?l anlataca??n?, nereden ba?layaca??n? bilemez konu Bodrum olunca. Ünü gittikçe artan, ünü artt?kça kalabal??? da artan Bodrum'da bir ?airimize, yazar?m?za ya da ressam?m?za rastlars?n?z mutlaka bir yerlerde. Edebiyat ö?retmeninizden, çocukluk arkada??n?za kadar uzan?r bu kar??la?malar. Tesadüf san?rs?n?z, oysa de?ildir, herkesin yolu geçer Bodrum’dan… Bodrum kavu?mad?r…

Sadece bireyler de?ildir elbette Bodrum’u bu kadar ünlü k?lan… Bodrum'un denize sevdal? süngercileri, dalgalara sevdal? kaptanlar?, bal?kç?lar?, beyaz badanal?, mavi pancurlu evleri, evlerin duvarlar?na t?rmanm?? fu?ya begonvilleri, çevresindeki p?r?l p?r?l koylar? ve en çok da gündo?umuna do?ru uzay?p giden geceleridir Bodrum'u Bodrum yapan.

Sal? günleri kurulan, giysi, kuma? ve hediyelik e?ya pazar? kadar, Per?embe ve Cuma günleri kurulan meyve-sebze pazar? da yerli yabanc? herkesin ilgisini çekmektedir.

Günümüzde Bodrum, yaln?zca bir tatil yöresinden beklenen tüm unsurlar? bünyesinde toplamakla kalmam??, kültür, sa?l?k ve sosyla alanlarda da tüm gereksinimlerin kar??lanabildi?i, yaz-k?? ya?anabilecek önemli bir ilçe haline gelmi?tir.

Öncesini de bilmek isteyenler için…

BODRUM’un KRONOLOJ?K TAR?H?

M?LATTAN ÖNCE

MÖ3000 4000 Peynir Çiçe?i Ma?aras?’nda Erken Tunç Ça?? izleri (Gündo?an).
MÖ1200 Truva Sava??’nda Karyal?lar’dan söz edilir.
MÖ1100 Bodrumlu büyük tarihçi Herodot, Dorlar’?n göçünden söz eder.
MÖ700                    Karyal?lar’?n Lydial?larla akrabal?klar? kay?tlara geçer.
MÖ600                    Gölköylü co?rafyac? Syklaks, Anadolu’nun haritas?n? çizmekle görevlendirilmi?tir.
MÖ546                    Pers istilas?.
MÖ484                    Tarihin babas? Herodot Halikarnassos’ta do?ar.
MÖ480                    Salamis Deniz Sava??, I. Artemisia sava?taki becerisiyle ünlü Amazon Kraliçesi’ni hat?rlat?r.
MÖ387                    Hekatomnos ilk Karya satrap? ilan edilir.(3 erkek; Mausolos, ?drieus, Piksodaros ve iki k?z; II.Artemisia ve Ada çocuklar?d?r).
MÖ377                    Hekatomnos ölür ve Mausolos satrap olur.
MÖ367                    Mausolos yönetim merkezini Milas’tan Halikarnassos’a ta??r ve zengin yap?larla zenginle?tirir.
MÖ364-360 Halikarnassos surlar? ve Myndos Kap?s? in?a edilir.
MÖ357                    25.000 kilometre karelik bir alan? kapsayan Karya, bölgesinin en önemli gücüdür.
MÖ353                    Mausolos ölür yerine kar?s? II.Artemisia geçer. Sonradan,Dünya'n?n 7.harikas?ndan biri kabul edilen Mausoleum’un in?aat?n? bitirilir
MÖ351                    II. Artemisia ölünce yerine k?zkarde?iyle evli olan ayn? zamanda erkek karde?i Idrieus geçer.
MÖ344                    Idrieus ölür ve yerine kar?s? Ada geçer.
MÖ340                    En küçük karde? Piksodaros, Kraliçe Ada’y? Alinda’ya sürerek yönetime el koyar.
MÖ334                    Makedonyal? ?skender Persleri yenerek Adadolu’yu i?gal etmeye ba?lam??t?r. Sonbahar aylar?nda Halikarnassos önlerine ula??r.
MÖ326                    Kraliçe Ada iskender’in yard?m?yla yönetime geri döner.
MÖ313                    Tek Gözlü” lakapl? Antigonos bölgenin hakimi olur. Antigonos Monophitelmos, ?skender’in komutanlar?ndan biridir.
MÖ281                    Halikarnassos Ptolemaioslar yönetimindeki M?s?r Krall???’na y?lda bir Tirireme’yi (sava? gemisi) vergi verir.
MÖ201                    Makedonya kral? Philippos V. k?sa bir süre için ?ehri i?gal eder.
MÖ197-196 Suriye kral? Antiokhos III. ?ehri ele geçirmek ister ama ba?aramaz.
MÖ129                    Roma’n?n Asya eyaletine ba?l? küçük bir ?ehirdir. Apameia bar???ndan sonra Bergama krall???, hiç orluk göstermeden yönetimi Romal?lar'a b?rak?r. Bundan dolay? M.Ö 129 da Halikarnassos Roman?n Asia eyaletine ba?lan?r.
MÖ80 Korsan Verres’in sald?r?s?na hedef olur.
MÖ60 Fakir ve bak?ms?z bir ?ehir olarak görülmektedir.
MÖ48 Sezar’?n katilleri Brutus ve Cassius, Halikarnassos yak?nlar?ndaki Myndos’u karargah olarak kullan?rlar. Mars tap?na?? gibi baz? tap?naklar bu dönemde in?a edilir

M?LATTAN SONRA

26 Roma’ya giden Halikarnassos heyeti, ?mparator Tiberius için yap?lacak tap?na??n kendi ?ehirlerinde in?a edilmesini isterler. Halikarnassos’da 1200 y?l deprem olmad???n? iddia ederler, Roma’y? ikna edebilmek için
27 Karya özgür b?rak?l?r.
290 Karya, bir Roma eyaleti olur ve Diokletianus taraf?ndan yönetilir.
395 Bizans yönetimi.
400 H?ristiyanl???n resmen kabulünden sonra Afrodisias Metropolitli?ine ba?l? bir piskoposluk merkezi olur.
600 Türkler’in eline geçer.
1096-99 Haçl? Seferleri döneminde bölgeye Bizans hakimdir.
1304 Mausoleum depremde y?k?l?r.
1402 Osmanl? yönetimi, bir kale in?a etmek isteyen Saint Jean ?övalyeleri’ne Halikarnassos’u verir.
1406-1407 Saint Jean ?ovalyeleri kalenin yap?m?na ba?larlar.
1523 Kanuni Sultan Süleyman’?n Rodos’u fethi ile Osmanl? ?mparatorlu?u’na kat?l?r.
1770 Rus Donanmas? taraf?ndan bombalan?r.
1775 Osmanl? Tersanesi Halikarnassos Liman?’nda kurulur.
1824 Yunan isyan? s?ras?nda Osmanl?lar taraf?ndan üs olarak kullan?l?r.
1882 Tersanenin surlar? geni?letilir.
1895 Bodrum Kalesi hapisane olarak kullan?lmaktad?r.
1915 Frans?z Dupleix z?rhl?s? Bodrum’u bombalayarak asker ç?karmak ister ama direni?le kar??la??r.
1919 Türkiye I. Dünya Sava??’?nda yenilince bölge ?talyanlar taraf?ndan i?gal edilir.
1921 ?talyan i?gali kalkar.
1923 Cumhuriyet dönemi.
1925 Cevat ?akir (Halikarnas Bal?kç?s?) Bodrum’a sürgüne yollan?r.
1964 Bodrum Kalesi içinde Bodrum Su Alt? Arkeoloji Müzesi aç?l?r.
1966-77 Dünya’n?n 7 Harikas?’ndan biri oldu?u bilinen Mausoleum’un bir k?sm? ortaya ç?kar?l?r.
1989 Bir temel kaz?s?nda bulunan mezardaki e?yalar?n ve iskeletin Kraliçe Ada’ya ait oldu?una dair güçlü delillere ula??l?r.